ಮಾರಾಟದರ ಲೆಕ್ಕಿಸುವ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ, ದರ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಹೇಗೆ ಗೊತ್ತಾ?

ವಾಣಿಜ್ಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವವರು ಏನು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆಂಬ ಕುತೂಹಲ, ಆ ಜಗದಲಿ ತಡಕಾಡದ ಎಷ್ಟೊ ಜನಗಳಿಗಿರಬಹುದು. ಅಲ್ಲೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಎಷ್ಟೊ ಜನಗಳಿಗೂ ಎಲ್ಲ ತಿಳಿದಿರುವುದೆಂದು ಹೇಳುವಂತಿಲ್ಲ. ಅವರವರ ಪಾಲಿನ ಕೆಲಸ ಅವರು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿ – ಪ್ರಕೃತಿಯಿಂದಾಗಿ ಹಾಗೂ ಕಾರ್ಯಭಾರದ ಒತ್ತಡದ ನಡುವೆ, ತಿಳಿಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯೂ ಕಡಿಮೆ. ಅದನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡೇನು ಮಾಡಬೇಕಿದೆ, ಅನ್ನುವಿರಾ? ಕೊಂಚ ತಾಳಿ! ಈ ಜಗದಲಿ ನಡೆಯುವ ಎಷ್ಟೊ ಪ್ರವರಗಳು, ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳು ನಿಮಗರಿಯದ ರೀತಿಯಲಿ, ನಿಮ್ಮ ಮೇಲೂ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿರುತ್ತದೆ, ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿ ಇಲ್ಲ ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ!

ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ನೀವೊಂದು ಟಿವಿ ಖರೀದಿಸಬೇಕೆಂದುಕೊಂಡಿದ್ದಿರೆನ್ನಿ. ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ, ಎಷ್ಟೊಂದು ತರದ ಬ್ರಾಂಡುಗಳು, ಮಾಡೆಲ್ಲುಗಳು ಸಾಗರೋಪಾದಿಯಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುತ್ತದೆ – ಆಯ್ಕೆಯೇ ತೊಡಕಾಗುವಷ್ಟು. ಆದರೆ, ಬೆಲೆಗಳ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಬಂದರೆ ಅಧೋಮುಖಿಯಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಉರ್ಧ್ವಮುಖಿಯವರೆಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಬೆಲೆಯ ಆಯ್ಕೆಗಳು ಲಭ್ಯ. ಅವುಗಳ ಅಂತರವೇ ಗೊಂದಲ ಹುಟ್ಟಿಸಿ ಸಕಾರಣ-ಅಕಾರಣ-ವಿನಾಕಾರಣ ಅನೇಕ ತರಹದ ಅನಿಸಿಕೆ, ಕಲ್ಪನೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವುದೂ ಸಹಜ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಅನಿಸಿಕೆ – ಹೆಚ್ಚು ಬೆಲೆಯುಳ್ಳದ್ದೆಂದರೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ್ದೆಂಬ ಭ್ರಾಂತಿ; ಗುಣಮಟ್ಟದ ಸ್ತರ ಬೆಲೆಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವುದಾದರೂ, ಹೆಚ್ಚು ಬೆಲೆಯುಳ್ಳದ್ದು ಶ್ರೇಷ್ಟ ಗುಣಮಟ್ಟದ್ದಿರಬೇಕೆಂದೇನೂ ಇಲ್ಲ. ವಸ್ತುಗಳ ಬೆಲೆ ನಿಗದಿಪಡಿಸುವ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರವೆ ಬೇರೆಯದೆ ಒಂದು ಶಾಸ್ತ್ರದ ನಿಯಮಾವಳಿ ಪಾಲಿಸುವುದರಿಂದ, ಅಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಕ್ರಿಯಾಶಾಸ್ತ್ರದ ಸರಕು ಬೇರೆಯ ಸರಹದ್ದಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದು. ಆದರೂ, ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ಈ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಹೇಗೆ ನಡೆಯುವುದೆಂಬ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ನೀಡುವ ಉದ್ದೇಶ, ಈ  ಬರಹದ್ದು. ಒಂದು ವಸ್ತುವಿನ ಬೆಲೆ ಹೇಗೆ ನಿರ್ಧಾರವಾಗುತ್ತದೆಂಬ ಸರಳ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಯತ್ನ.

ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸುಲಭವಾಗಲೆಂದು ಒಂದು ಸರಳೀಕರಿಸಿದ ಉದಾಹರಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಅರಿಯಲೆತ್ನಿಸೋಣ. ಪಾದರಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಅಥವಾ ಮಧ್ಯಮ ಗಾತ್ರದ  ಕಾರ್ಖಾನೆಯೊಂದನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸೋಣ. ಅಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಕೆಲ ಮೂಲಭೂತ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಈ ಕೆಳಕಂಡಂತೆ ವಿಂಗಡಿಸಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡೋಣ.

1. ಎಲ್ಲಾ ತರಹದ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗೂ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬೇಕಾದ್ದು ‘ದುಡ್ಡೆ ದೊಡ್ಡಪ್ಪ’ – ಅರ್ಥಾತ್ ಬಂಡವಾಳವಾಗಿ ಮೂಲಧನ. ಕೈಯಿಂದಾದರೂ ಹಾಕಿ, ಬ್ಯಾಂಕಿನಿಂದಾದರೂ ಬಡ್ಡಿಗೆ ಸಾಲ ತನ್ನಿ (ಆ ಕಟ್ಟುವ ಬಡ್ಡಿಯು ಹೇಗೋ ಒಂದು ತರದಲಿ ವೆಚ್ಚದೊಳಕ್ಕೆ ನುಸುಳಿ, ನಾವು ತೆತ್ತು ತರುವ ಪಾದರಕ್ಷೆಯೊಳಗೆ ಅಂತರ್ಗತವಾಗಿರುತ್ತದೆಂಬುದು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣಿಸದು, ಅದು ಬೇರೆ ವಿಷಯ ಬಿಡಿ!)

2. ಕೂರಲೊಂದು ಛೇರು, ನೆಲೆಗೊಂದು ಸೂರು ಎನ್ನುವಂತೆ – ಈ ಎಲ್ಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆ ನಡೆಸಲೊಂದು ಸೂರು ಬೇಕಲ್ಲಾ? ಅಂದಮೇಲೆ ಷೆಡ್ದೊಂದನ್ನಾದರೂ ಬಾಡಿಗೆ ಹಿಡಿಯಬೇಕಲ್ಲವೆ ( ನಿಮ್ಮ ಹಿತ್ತಲೊ, ಗ್ಯಾರೇಜೊ ಆಗಬದಿತ್ತೇನೊ – ಅದರೆ ನಾವಿರುವ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ಕಾಂಡದಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳಿಗೆ ಜಾಗವಿರುವುದೆ ಅನುಮಾನ ಬಿಡಿ; ಇದ್ದರೂ ಅಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಖಾನೆ ನಡೆಸುವಂತಿಲ್ಲ ಅನ್ನುವ ನೂರಿಪ್ಪತ್ತೆಂಟು ಕಾಯಿದೆ, ಕಾನೂನುಗಳು ಹೇಗೂ ಕಾಡುತ್ತವೆ). ಅಲ್ಲಿಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ಬಾಡಿಗೆ ಖರ್ಚಿನ ಬಾಬ್ತು ವೆಚ್ಚಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು! (ಅರ್ಥಾತ್ ನಾವು ತೆರುವ ಪಾದರಕ್ಷೆಯ ಬೆಲೆಗೆ)

3. ಜನರಿಲ್ಲದ ಮನೆ ಮಸಣಕೆ ಸಮ – ಎಂದನಂತೆ ಯಾವನೋ ಮಹಾನುಭಾವ. ನಮ್ಮ ಪುಟ್ಟ ಗಿರಣಿಯೂ ಅದಕ್ಕೆ ಹೊರತೆ? ಬಾಗಿಲು ಕಾಯುವ ದ್ವಾರಪಾಲಕರಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಗುಮಾಸ್ತೆ, ಕಾರ್ಮಿಕ, ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕ, ಉಗ್ರಾಣ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯ ಉಗ್ರ, ಖಂಡುಗ ಸರಕ ಕೊಳ್ಳುಗ, ವಿತರಣೆ ಹಾಗೂ ಮಾರಾಟದ ಲಾಗ, ಹಣಾಕಾಸಿಗ – ಹೀಗೆ ಎಷ್ಟೊ ತರದ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾದ ಜನರಿಲ್ಲದೆ ಆಗುವುದೆ? ಪುಟ್ಟ ಕಾರ್ಖಾನೆಗೆಲ್ಲಿಂದ ತರುವುದಷ್ಟು ಮಂದಿ ಎಂದಿರಾ? ನಿಜ, ನಿಜ ವೆಚ್ಚವೆ ಭರಿಸಲಾಗದೆ ಅಂಗಡಿ ಮುಚ್ಚುವಂತಾಗಬಾರದು ನೋಡಿ. ಇದರಲ್ಲರ್ಧ ಕೆಲಸದ ಟೋಪಿಗೆ ನಿಮ್ಮ ತಲೆಯನ್ನೆ ಇಡಿ. ಮಿಕ್ಕಿದ್ದನ್ನು ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರಿಗೆ ತಲಾ ಎರಡು, ಮೂರರಂತೆ ಶಕ್ತಾನುಸಾರ ಹಂಚಿಬಿಡಿ (ನೆನಪಿರಲಿ – ಕೆಲಸ ಮಾತ್ರ, ಹೆಚ್ಚು ಸಂಬಳವಲ್ಲ…ಹಾಗೇನಾದರೂ ಆದರೆ ಗೊತ್ತಲ್ಲ – ಏರುವ ವೆಚ್ಚ, ಏರುವ ಪಾದರಕ್ಷೆ ಬೆಲೆ, ಕೊಳ್ಳದ ಗ್ರಾಹಕ..ಯಾಕೆ, ಇಲ್ಲದ ತಲೆನೋವು!). ಆದರೆ ದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳ ಕಥೆಯೇನು? ಆಡಿಟ್ಟು, ಉದ್ಯೋಗಿಯ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆ, ನ್ಯಾಯಬದ್ದ ಕೆಲಸದ ಹಂಚಿಕೆ, ಕಾರ್ಮಿಕ ಸಂಘದ ಒಪ್ಪಂದ – ಹೀಗೆ ಯಾವ್ಯಾವುದೊ ವೆಚ್ಚದ ಭೂತಗಳೆಲ್ಲಾ ಸೇರಿ ಹೆಚ್ಚು ಜನರಿರುವ ಅನಿವಾರ್ಯವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿಬಿಡುತ್ತವೆ. ಪಾಪ! ಆ ವೆಚ್ಚಗಳೆಲ್ಲಾ ಪಾದರಕ್ಷೆಯ ಮೇಲೆ ಹಾಕದೆ ಅವರು ಬೇರೇನು ತಾನೆ ಮಾಡಿಯಾರು? ಕಡೆಗೆ, ಆ ವೆಚ್ಚವನ್ನೆಲ್ಲ ತೆರಬೇಕಾದವರೂ, ನೀವೆ (ಗ್ರಾಹಕ) ಎಂದು ಗೊತ್ತಿದೆ.. ಆದರೂ……ಇಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗುಣಮಟ್ಟವೆಲ್ಲಿಂದ ಬಂತು, ಬರಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ವೆಚ್ಚವಷ್ಟೆ ಎಂದಿರಾ? ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ, ನನದೂ ಅದೇ ಅನಿಸಿಕೆ!

4. ಜಾಗವಾಯ್ತು, ಜನವಾಯ್ತು ಅವರಿಗೆಲ್ಲ ತೆರುವ ಕಾಸಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೂ ಆಯ್ತು. ಇನ್ನೇನು ಬಾಕಿ – ಕೆಲಸ ಆರಂಭಿಸುವುದು ತಾನೆ? ಅರೆ, ಬರಿ ಜನಗಳಿದ್ದರೆ ಸಾಕಾಗದಲ್ಲ – ಜನಗಳಿಂದಾಗದ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ದಕ್ಷತೆ, ವೇಗದಿಂದ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ಯಂತ್ರಗಳ ಮೊರೆ ಹೊಕ್ಕದಿದ್ದರಾದೀತೆ ?  ಸರಿ – ಕೋಟಿಗಟ್ಟಲೆ ಸಾಲ, ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಬಡ್ಡಿ, ಕಂತುಗಳ ಸರಕಿನ ಚಕ್ರ – ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿಯಲಿ ಶುರು, ಯಂತ್ರಗಳ ದುಡಿಯುವ ಸದ್ದು. ಈ ಹಣದ ಹೊರೆಯೆಲ್ಲ ಕೊನೆಗೆ ಯಾರು ಹೊರುವುದು? ಛೆ..ಛೆ! ಎಲ್ಲವನ್ನು ಮಾಲೀಕನೆ ಹೊತ್ತುಕೊಳ್ಳಲಾದೀತೆ? ಕೊಳ್ಳುವವರೆಲ್ಲರಿಗೂ ತುಸು ತುಸುವೆ ಹಂಚಿಬಿಟ್ಟು ಸಮಾಜವಾದದ ಸಮನ್ವಯ ಜಾಗಟೆ ಬಾರಿಸಿದೆನೆನ್ನುತ್ತದೆ ಈ ಹಂಚಿಕೆಯ ಹೊಂಚಾಟ! ಅಂದ ಹಾಗೆ ಮರೆಯಬೇಡಿ, ಬರಿ ಹೊಸಯಂತ್ರದ ವೆಚ್ಚ ಭರಿಸಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಸಾಲದು; ಅದಕ್ಕೂ ಆಯಸ್ಸು ಕಳೆದು, ಮುದಿಯಾದಾಗ ಹೊಸ ಯುವಕ ಯಂತ್ರ ಬರಬೇಕಲ್ಲ? ಅದಕ್ಕೆ ಹಣ ಬೇಡವೆ? ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಸವಕಳಿಯ ದರವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿ ಆ ಹಣವನ್ನು ಸವಕಳಿ ಅವಧಿ ಮುಗಿಯುವವರೆಗೂ ಎತ್ತಿಡುತ್ತಾ ಬರುತ್ತಾರೆ (ಇಳಿತಾಯ ನಿಧಿ, ಡಿಪ್ರಿಸಿಯೆಷನ್ ಫಂಡ್). ಅದೂ ಯಾವುದೊ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾರೆ ಪರಿಣಾಮದಡಿ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ ತಾಗದಿರುವುದಿಲ್ಲ.

5. ಹಾಳಾಗಲಿ ಬಿಡಿ, ಮುಂದೇನು ಎಂದು ನೋಡೋಣ. ಇಲ್ಲಿ ತಯಾರಾಗುವ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಮುಖ್ಯ ಮೂಲಸರಕುಗಳು ಚರ್ಮದ ಪಟ್ಟಿಗಳು, ಮರ, ರಬ್ಬರು, ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ಕು, ಅಂಟು, ಹೊಲಿಗೆಯ ದಾರ, ಬಣ್ಣ, ಸೌಂದರ್ಯವರ್ಧಕಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ. ಬರಿ ನಡೆದಾಡುವ ಚಪ್ಪಲಿಗೆ ಬೇಕಾದ್ದು ಸರಳ ಸರಕಾದರೂ, ಫ್ಯಾಷನ್ನಿನ ಸರಕಾದರೆ ಏನೇನೊ ಬೇಕಲ್ಲ? ಒಂದು ವೇಳೆ ನೀವು ಕುಳ್ಳರಿದ್ದರೆ, ಎತ್ತರ ಕಾಣುವ ಹೈ ಹೀಲ್ಡ್ ಬೇಕೆಂದರೆ ಸಿಗುವಂತಿರಬೇಕಲ್ಲ? (ಹಾಗೆಯೆ ತೀರ ಎತ್ತರದವರಿಗೆ ಚಪ್ಪಟೆಯದು) ಅದಕ್ಕೆ, ಬೇಕಿದ್ದ, ಬೇಡದ ಎಲ್ಲ ಸಾಮಾಗ್ರಿಗಳನ್ನು ತಂದಿಡಬೇಕು. ತರಲು ಸುಮ್ಮನೆ ಬರುವುದಿಲ್ಲವಲ್ಲ – ಮತ್ತೆ ವರ್ತಕನಿಂದ ಸಾಲವೊ, ನಗದೊ ತರುವಾಟ. ತಂದಿದ್ದು ಜತನದಲಿ ಕಾಯಲು ಉಗ್ರಾಣದಲಿ ಜಾಗ, ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದ ನಿಗ, ಕದ್ದೊಯ್ಯದ ಹಾಗೆ ಕಾಯುವ ಬೀಗ..ಹೀಗೆ ಏನೇ ಮಾಡಿದರೂ ಎಲ್ಲಾ ಸರಕಿನ ಸುರಕ್ಷೆಗಾಗಿ, ಅದು ಸುಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಪಾದರಕ್ಷೆಯಾಗಿ ನಿಮ್ಮ ಕೈ ಸೇರಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ. ಅಂದಮೇಲೆ ಹಾಗಿಡಲು ಖರ್ಚಾಗುವ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಲಾಗದಲ್ಲಾ…? ಅದನ್ನು ವೆಚ್ಚದ ರೂಪದಲಿ ಸೇರಿಸಿ ಹಂಚಿಬಿಟ್ಟು ಎಲ್ಲರು ತುಸು ಹೆಗಲ ಕೊಡುವಂತೆ ಮಾಡುವುದೊಳಿತಲ್ಲವೆ? ನಿಮಗದೆಲ್ಲ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ ಬಿಡಿ – ಅಂಗಡಿಯಲಿ ಕೊಂಡಾಗ ಕಾಣುವುದು ಬರಿ ಒಂದೇ ಬೆಲೆಯಷ್ಟೆ!

6. ಚರ್ಮ ಹದ ಮಾಡಬೇಕು, ಸಂಸ್ಕರಿಸಬೇಕು, ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ಆಕಾರಕ್ಕೆ ಕತ್ತರಿಸಬೇಕು, ಹೊಲಿಯಬೇಕು, ಅಂಟಿಸಬೇಕು – ಹೀಗೆ ಮೂಲ ಸರಕನ್ನು (ರಾ ಮೆಟೀರಿಯಲ್ಸ್) ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೆಂಡೆತ್ತಿ, ಸಿದ್ಧ (ಪಾದ)ರಕ್ಷೆಯಾಗಿಸುವತನಕ ಮಾಡುವ ಏನೇನೊ ಸರ್ಕಸ್ಸಿಗೆ ಮತ್ತೆ ವಿದ್ಯುತ್, ಕಾರ್ಮಿಕರ ಸಮಯ, ನೀರು, ಪರಿಕರ, ಸಲಕರಣೆಗಳು, ಗುಣಮಟ್ಟ ವಿಚಕ್ಷಣೆ – ಎಲ್ಲಾ ಮತ್ತಷ್ಟು ಖರ್ಚು ವೆಚ್ಚದ ದಾರಿ ತೋರಿಸಿ ಸಿದ್ಧ ಸರಕಿನ ಮೂಲ ದರಕ್ಕೆ ಸೇರುಗಡೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಕೊನೆಗೆ ತಯಾರಿಸಿದ ಸಿದ್ಧರಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಸರಿಯಾದ ಪ್ಯಾಕೇಜುಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಸಿ, ಸಾಗಾಣಿಕಾ ಚಕ್ರವ್ಯೂಹದಲಿ ಬೇಕಾದ ಕಡೆಗೆ ರವಾನಿಸಿ ಶೋರೂಮಿನ ಶೆಲ್ಫುಗಳಲ್ಲಿ ಕೂರಿಸುವ ತನಕದ ಎಲ್ಲಾ ವೆಚ್ಚವೂ ಮೂಲ ದರದ ಪಾಲಿಗೆ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಈಗಲೂ ಅದೆ ಭರವಸೆ – ನೀವು ಕೊಳ್ಳುವ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಾಗಲೇ ಅದು ಸೇರಿಕೊಂಡು ಬಿಟ್ಟಿರುವ ಕಾರಣ, ನಿಮಗದು ಅರಿವೇ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ!

7. ಇದರಲ್ಲೇನಿದೆ ಹೊಸತು – ಎಂದಿರಾ? ಅದಕ್ಕೆ ಮೊದಲು, ಇನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಿಕ್ಕಿದೆ – ಅದನ್ನು ಮುಗಿಸಿಬಿಡುವ ತಾಳಿ. ಈ ಮೇಲಿನದೆಲ್ಲ ಒಂದು ರೀತಿಯಲಿ ನ್ಯಾಯಬದ್ಧವಾಗಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ವೆಚ್ಚಗಳೆ. ಈ ಜಗದಲ್ಯಾವುದೂ ಪುಕ್ಕಟೆ ಸಿಗದಲ್ಲಾ – ಖರ್ಚು ವೆಚ್ಚ ಮಾಡಿದ್ದೆಲ್ಲಾ ನಿಮ್ಮ ಸುಂದರ ಪಾದರಕ್ಷೆ ತಯಾರಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ತಾನೆ? ಆದರೆ ತಮಾಷೆಯಿರುವುದು ಇಲ್ಲೆ. ಮೂಲ ಸರಕಿನ ವೆಚ್ಚ, ಕೂಲಿ ಕಂಬಳಿ ವೆಚ್ಚ – ಇತ್ಯಾದಿ ನೇರ ವೆಚ್ಚಗಳು ತಯಾರಿಸುವ ವಸ್ತುವಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಅಥವಾ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಇದೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಈ ಇಡೀ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೆ ಸರಿಯಾಗಿ ನಡೆಯುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಆಧಾರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವೆಚ್ಚಗಳನ್ನು ಭರಿಸಬೇಕಲ್ಲ? ಆಡಳಿತದ ಉಸ್ತುವಾರಿಕೆ, ಲೆಕ್ಕಪತ್ರದವರ ಕಾಯಕ, ಕೊಳ್ಳುವವರ ಮತ್ತು ಮಾರುವವರ ಶ್ರಮ, ಸಂಬಳ ಸವಲತ್ತುಗಳ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ, ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ವ್ಯವಸ್ಥೀಕರಣ – ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲದರ ಒಟ್ಟು ವೆಚ್ಚ ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕಿ, ತಲೆಗಿಷ್ಟಿಷ್ಟು ಎಂದು ಹರಿದು ಹಂಚಿದ ವೆಚ್ಚವು “ತಲೆ ಭಾರದ” (ಓವರ್ಹೆಡ್ ಕಾಸ್ಟ್ – ಮೇಲಾಡಳಿತ ವೆಚ್ಚ ಅಥವ ಮೇಲುವೆಚ್ಚ) ಲೆಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಬಂದು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಈ ದರ ನಿಗದಿ ಮಾಡುವ ಒಟ್ಟಾರೆ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದಲ್ಲಿ ಈ ಮೇಲಾಡಳಿತ ವೆಚ್ಚವೆ ಬಹುಪಾಲು ಖಳನಾಯಕನ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಎಷ್ಟೊ ಬಾರಿ ಈ ವೆಚ್ಚವೆ ಸರಕಿನ ನೇರ ವೆಚ್ಚಗಳಿಗಿಂತ ಎಷ್ಟೊ ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಮಾಡುವ ಪರಿಣಾಮ ಕಡೆಗಣಿಸುವಂತದ್ದಲ್ಲ. ಅದರಲ್ಲೂ ಬಹು ದೊಡ್ಡ ಸಂಸ್ಥೆ / ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳಾದರೆ ಈ ರೀತಿಯ ‘ತಲೆಭಾರಗಳು’ ಸಣ್ಣ ಅಥವಾ ಮಧ್ಯಮ ಗಾತ್ರದ ಕಾರ್ಖಾನೆ / ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗಿಂತ ತೀಕ್ಷ್ಣ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ಉತ್ಪಾದನ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಇದು ಗಣನೀಯ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸವುಂಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಇದರ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಅರಿಯಲು ಈ ಸಣ್ಣ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ಮೂಲಕ ನೋಡೋಣ. ಒಂದು ಮಧ್ಯಮ ಗಾತ್ರದ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಒಂದೇ ಬಗೆಯ ಪಾದರಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತಿದೆಯೆಂದು ಭಾವಿಸಿ. ಎರಡೂ ಒಂದೇ ಬಗೆಯ ಮೂಲಸರಕನ್ನು ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಅದರ ದರದಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟೇನು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿರದೆಂದು ಅಂದುಕೊಳ್ಳೋಣ (ಅಥವ ಇದ್ದರೂ ತೀರ ಕ್ಷುಲ್ಲಕ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೆಂದು ಕಡೆಗಣಿಸೋಣ); ಹಾಗೆಯೆ ಕಾರ್ಮಿಕರ ದುಡಿತದ ವೆಚ್ಚವೂ (ಲೇಬರ ಚಾರ್ಜಸ್) ಸರಿಸುಮಾರು ಒಂದೆ ಇದೆಯೆಂದುಕೊಳ್ಳೋಣ. ಸ್ಪಷ್ಟ ಅರಿಯುವಿಕೆಗಾಗಿ ಈ ಕೆಳಕಂಡ ವೆಚ್ಚಗಳನ್ನು ಊಹಿಸಿಕೊಳ್ಳೋಣ (ಎರಡು ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳಿಗು ಒಂದೆ ವೆಚ್ಚ):

1. ಮೂಲ ಸರಕು / ಸಾಮಾಗ್ರಿ ವೆಚ್ಚ: ರೂ. 100 /- (ಡೈರೆಕ್ಟ್ ಮೆಟೀರಿಯಲ್ಸ್ ಕಾಸ್ಟ್)

2. ನೇರ ಕಾರ್ಮಿಕ ದುಡಿಮೆ / ಗೇಯ್ಮೆ ವೆಚ್ಚ: ರೂ. 050 /- (ಡೈರೆಕ್ಟ್ ಲೇಬರ ಕಾಸ್ಟ್)

ಒಟ್ಟು ಉತ್ಪಾದನಾ ವೆಚ್ಚ: ರೂ. 100 + 50 = 150 /-

ಇಲ್ಲಿಯತನಕದ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಸಮಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಗುಣಮಟ್ಟವೂ ಸಹ ಎರಡೂ ಒಂದೇ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿದೆಯೆಂದು ಭಾವಿಸಿಕೊಳ್ಳೋಣ. ಗ್ರಾಹಕನಾಗಿ, ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ತೂಗಿದರೆ ಎರಡು ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳ ಮಾರಾಟ ದರದಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ತೀಕ್ಷ್ಣ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಕಾಣಬಾರದು.

ಈಗ ಮೇಲಾಡಳಿತ ವೆಚ್ಚಕ್ಕೆ ಬರೋಣ. ಮೊದಲಿನ ಮಧ್ಯಮ ಗಾತ್ರದ ಕಾರ್ಖಾನೆಯಲ್ಲಿ ಇದು ರೂ. 100 /- ಎಂದು ಭಾವಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ (ಕಾರ್ಖಾನೆ ಗಾತ್ರ ಸಣ್ಣದಿರುವುದರಿಂದ, ಮೇಲ್ವೆಚ್ಚವು ದೊಡ್ಡದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರಲೇಬೇಕು – ತಾರ್ಕಿಕವಾಗಿ). ಗಾತ್ರ ಮತ್ತಿತರ ಪರಿಮಾಣಗಳಿಂದಾಗಿ ದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಖಾನೆಯ ಮೇಲಾಡಳಿತ ವೆಚ್ಚ ಸಹಜವಾಗೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ರೂ. 300 /- ಎಂದು ಊಹಿಸಿಕೊಳ್ಳೋಣ. ಈ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಎರಡು ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳ ಗಿರಣಿ ದರವನ್ನು (ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿ ಕಾಸ್ಟ್) ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕೋಣ.

ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿ ಕಾಸ್ಟ್(ಮಧ್ಯಮ ಕಾರ್ಖಾನೆ) : ರೂ. 150 /- + ರೂ. 100 /- = ರೂ. 250 /-

ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿ ಕಾಸ್ಟ್ (ದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಖಾನೆ) : ರೂ. 150 /- + ರೂ. 300 /- = ರೂ. 450 /-

ಇನ್ನೂ ಇದು ಅಂತಿಮ ಬೆಲೆಯಲ್ಲ. ಕಾರ್ಖಾನೆಯಿಂದ ಸರಕನ್ನು ಸಾಗಿಸಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದೂರಗಳಿಗೆ ಮುಟ್ಟಿಸಬೇಕು (ಸಾಗಾಣಿಕೆ ವೆಚ್ಚ), ನಂತರ ಉಗ್ರಾಣದಲ್ಲಿಡಬೇಕು (ದಾಸ್ತಾನು ಶೇಖರಣಾ ವೆಚ್ಚ), ಗ್ರಾಹಕನ ಅಣತಿಯಂತೆ ಸರಬರಾಜು ಮಾಡಿ ದುಂಬಾಲು ಬಿದ್ದು ಹಣ ಸಂಗ್ರಹಿಸಬೇಕು (ಮತ್ತಷ್ಟು ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವೆಚ್ಚಗಳು), ಮಾರಾಟದ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕರ ಜತೆ ಕೊಂಡಿಯಾದವರ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಸೇರಿಸಬೇಕು. ಇದೆಲ್ಲಾ ಸೇರಿಸಿದರೆ:

ಒಟ್ಟು ಸಂಸ್ಥಾ ವೆಚ್ಚ (ಮಧ್ಯಮ ಕಾರ್ಖಾನೆ) : ರೂ. 250 /- + ರೂ. 50 /- = ರೂ. 300 /-

ಒಟ್ಟು ಸಂಸ್ಥಾ ವೆಚ್ಚ (ದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಖಾನೆ) : ರೂ. 450 /- + ರೂ. 150 /- = ರೂ. 600 /-

ಇದರ ಮೇಲೆ ಲಾಭವಿಲ್ಲದೆ ಮಾರಲಾದೀತೆ? ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಕ್ಕೆ ಶೇಕಡ 15 ರಂತೆ ಪರಿಗಣಿಸಿದರೆ:

ಗ್ರಾಹಕ ಮಾರಾಟ ದರ (ಮಧ್ಯಮ ಕಾರ್ಖಾನೆ) : ರೂ. 300 /- + ರೂ. 45 /- = ರೂ. 345 /- (+ ತೆರಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ)

ಗ್ರಾಹಕ ಮಾರಾಟ ದರ (ದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಖಾನೆ) : ರೂ. 600 /- + ರೂ. 90 /- = ರೂ. 690 /- (+ ತೆರಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ)

ಶೇಕಡಾ 10 ರಂತೆ ತೆರಿಗೆ ಲೆಕ್ಕಹಾಕಿದರೆ ಮಧ್ಯಮಕ್ಕೆ ತೆರಬೇಕಾದ ಮೊತ್ತ = 345.00 + 34.50 = ರೂ. 379.50 /- ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡದಕ್ಕೆ ತೆರಬೇಕಾದ ಮೊತ್ತ = 690.00 + 69.00 = ರೂ. 759.00 /-.

ಈಗ ಎರಡರ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ದರ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ದೊಡ್ಡ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮಾರುವ ದರ ಮಧ್ಯಮಕ್ಕಿಂತ ಎರಡು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು!

ಈಗ ಯೋಚಿಸಿ ನೋಡಿ – ಎರಡು ಕಂಪನಿಗಳ ಬೆಲೆಯ ಅಂತರ ತೀರಾ ಆಳವಿದ್ದಾಗ ಅದರಲ್ಲಿ (ಅನಗತ್ಯ?) ಮೇಲ್ವೆಚ್ಚದ ಪಾಲೆಷ್ಟು ಮತ್ತು ಉಚ್ಚ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಪಾಲೆಷ್ಟು ಎಂದು ಹೇಗೆ ಹೇಳುವುದು?

ಇದೊಂದು ಸರಳ ಸ್ಥಿತಿಯ ವಿಡಂಬನೆ. ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಾರಣಗಳಿಗೆ ದರಗಳು , ಬೆಲೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಿರಬಹುದು – ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಶ್ರೀಮಂತ ಖಯಾಲಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಾ ಮುಖ್ಯ, ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠೆ, ಘನತೆಯೆ ಪ್ರಮುಖ. ನಾವಿಲ್ಲಿ ಮಾತಾಡುತ್ತಿರುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ ವರ್ಗದ ವಿಷಯ. ಇಲ್ಲಿ ಬೆಲೆ ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಹಾಗೂ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಅಂಶವಾದ್ದರಿಂದ ‘ಬೆಲೆಯ ಚಲನ ಶಾಸ್ತ್ರ’ದ ರೀತಿ-ನೀತಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ಅರಿಯುವುದು ಮುಖ್ಯ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ, ಈ ಪುಟ್ಟ ಬರಹದ ಯತ್ನ !

ಮುಂದಿನ ಸಾರಿ ಟಿವಿಯೊ, ಪಾದರಕ್ಷೆಯೊ, ತಂಗಳು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನೊ ಇಲ್ಲ ಬಿಸಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನೊ ಖರೀದಿಸುವಾಗ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿ. ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಬರೀ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮಾನಕ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಆಯಾ ಕಂಪನಿಗಳ ವೆಚ್ಚ ನಿರ್ವಹಣಾ ನೀತಿಯ / ಗತಿಯ ಸೂಚಕವೂ ಇರಬಹುದೆಂಬುದನ್ನು ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ನಂತರ ಕೊಳ್ಳುವ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡಿ!

ಹೆಚ್ಚು ಬೆಲೆಯೆಂದ ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಗುಣಮಟ್ಟವಾಗಿರಬೇಕೆಂದೇನಿಲ್ಲವೆಂಬುದು ಗಮನದಲ್ಲಿರಲಿ!

-ನಾಗೇಶ ಮೈಸೂರು

Facebook ಕಾಮೆಂಟ್ಸ್